Terorizam i ideologija u Nemačkoj – Zaokret u desno

U protekle dve decenije Savezna Republika Nemačka bila je meta oko 280 terorističkih akata različitog obima i intenziteta. Iako je u većini slučajeva pozadina napada bila verski motivisana, čini se da je u poslednje vreme ipak došlo do blagog zaokreta, odnosno do intenziviranja aktivnosti politički orijentisanih grupa. Bilo da se radi o levičarskim ili desničarskim grupacijama, evidentno je da obe strane gotovo uvek biraju mete sa izrazitom simbolikom, prevashodno državne institucije i njene pripadnike. Tome u prilog govori i činjenica da je 7. decembra ove godine u ranim jutarnjim časovima sprovedena i jedna od najvećih protivterorističkih akcija od ujedinjena dve Nemačke, u kojoj je lišeno slobode 25 lica (23 u Nemačkoj i 2 u Italiji) za koje postoje osnovi sumnje da su između ostalog pripremali i napad na Bundestag. Ukoliko se u obzir uzmu raniji problemi sa specijalnim snagama Bundesvera, odnosno jedinicom KSK (de Kommando Spezialkräft), nameće se pitanje da li se Nemačka nalazi pred novim, ideološki inspirisanim podelama.

Protivterorizam i kraljevska loza Rojs

Više od 3000 pripadnika specijalnih policijskih snaga SEK (deu Spezialeinsatzkommando) učestvovalo je prošle nedelje u opsežnoj protivterorističkoj akciji koja je sprovedena na teritoriji 11 saveznih država i na 130 privatnih poseda. Tom prilikom lišena su slobode lica za koja postoji osnovana sumnja da su deo veće ekstremno desničarske grupe koja broji najmanje 54 osobe, a čije zvanično ime još uvek nije poznato. Naime, reč je o grupi koju čine manje skupine ekstremista sa teritorija saveznih država Branderburg, Meklenburg-Zapadna Pomeranija i Bavarska, a koji i pored mimoilaženja po pitanju određenih ideoloških pogleda dele zajedničku stvar, a to je nepriznavanje legaliteta nemačke države nakon Drugog svetskog rata i to naročito nakon njenog ujedinjena. Otuda ne čudi podatak da su među uhapšenima tokom policijske akcije bila i lica za koja se navodi da su u prethodnom periodu pripadala pokretu Rajhsbirger (de Reichsbürger), odnosno pokretu „Građani Rajha”.

Iako prema zakonskim okvirima i nemačkom pravnom sistemu puna imena i prezimena vođa desničarske grupe nisu poznata javnosti, prema dostupnim informacijama, kao ključne ličnosti označene su Hajnrih XIII P.R. (deu Heinrich XIII P.R.), koji je kako sam navodi, potomak kraljevske loze Rojs iz oblasti Tiringije i Ridiger fon P. (de Rüdiger von P). Princ Hajnrih, kako ga pojedini još nazivaju, bezbednosnim službama poznat je od ranije, a posebnu pažnju na sebe skrenuo je tokom 2019. godine kada je bio govornik na konferenciji pod nazivom Svetski veb forum (eng Worldwebforum) na kojoj je o Nemačkoj govorio kao o nesuverenoj državi, koju i dalje kontrolišu saveznici.

U lovačkoj kući na imanju u ranije pomenutoj Tiringiji ovaj 71-godišnjak, inače nezavisni finansijski konsultant iz Frankurta, okupljao je pripadnike grupe i planirao njihove aktivnosti, među kojima su sudeći prema medijskim navodima bili i napad na donji dom nemačkog parlamenta, kao i otmice pojedinih političara. Isti izvori navode da je krajnji cilj grupe bilo izvođenje puča u kojem bi na čelo novog nemačkog poretka kao regent trebao da bude postavljen upravo Hajnrih, a pripremljen je i plan za novu vladu. U njoj bi svoje mesto dobila i bivša poslanica desničarskog AfD (de Alternative für Deutschland) Brigit Malzak-Vinkeman (de Birgit Malsack-Winkemann) u okviru resora pravde, za građansko pravo trebalo je da bude zadužen Mates H. poznat i kao ideolog pokreta „Građani Rajha”, dok je na poziciju ministra spoljnih poslova trebalo da bude postavljen doktor pravnih nauka Tim Pol G.

KSK, policija i ekstremna desnica

Iako se iz svega navedenog čini da je grupa bila izuzetno dobro organizovana, posebnu pažnju privlači to što su pojedini članovi bili i bivši pripadnici specijalnih vojnih snaga Bundesvera, odnosno jedinice KSK. U prilog tome govori i činjenica da je drugi pomenuti vođa, Ridiger fon P. zapravo nekadašnji komandant padobranskog bataljona, koji je nakon osnivanja KSK postao sastavni deo jedinice, dok je sam Ridiger otpušten iz službe. Takođe, uhapšen je i bivši vojnik po ugovoru, u javnosti poznat isključivo inicijalom H. koji je uz Ridigera tokom protesta u Pforchajmu aprila ove godine regrutovao nove pripadnike, a slične aktivnosti imao je i nekadašnji pripadnik KSK jedinice Maksimilijan E. koji je zagovarao ideju da se specijalne jedinice nemačke vojske pošalju u Berlin kako bi „očistile teren”.

Međutim, ono što najviše treba da zabrine nemačku vojnobezbednosnu službu MAD (de Der Militärische Abschirmdienst) jeste činjenica da je pomenuta grupa pokušala da regrutuje i aktivne pripadnike KSK. Naime, sklonost pojedinih delova ove jedinica ka ekstremno desnim idejama nije novost i zbog toga su se u proteklim godinama u više navrata predlagala različita rešenja, koja za sada ipak nisu dala očekivani rezultat. U skladu sa tim, čini se da nemačke federalne vlasti još uvek nemaju adekvatan odgovor na vrbovanje aktivnog sastava u različite ekstremističke, terorističke ili kriminalne grupe. Sa druge strane, sa sličnim problemima se suočavaju i policijske snage, čiji su pripadnici takođe bili u redovima pokreta Rajhsbirger. Tako je u ranije pomenutom protestu učestvovao i bivši policajac, Majkl F. koji je tada bez previše zadrške salutirao nacističkim pozdravima, nakon čega je i otpušten iz policije Donje Saksonije.

Dakle pored ideološkog i političkog segmenta može se reći da je grupa imala i svoje militantno krilo, koje se oružjem snabdevalo nelegalnim putevima. Ipak, ono što dodatno komplikuje stvari jeste činjenica da je deo naoružanja koji je prethodnih godina pronađen tokom pretresa brojnih lokacija stizao i sa teritorije Republike Hrvatske. Lica koja su kupovala oružje od hrvatskih državljana lišena su slobode još 2018. godine u okviru velike međunarodne akcije, a istraga je pokazala da je glavna veza za nabavku išla preko jednog od pripadnika pokreta „Građani Rajha” koji je bio oženjen hrvatskom državljankom. Pored hapšenja više pripadnika grupe, tada su zaplenjeni pištolji, automati, snajperske i automatske puške kao i ručne bombe, a ono što je trenutno nepoznanica jeste da li su ranije uspostavljene veze za ilegalnu nabavku naoružanja još uvek aktivne.

Reakcije i dan posle

Sve navedene informacije, može se reći da su izazvale različite reakcije u nemačkoj javnosti, a ono što se posebno isčekivalo bio je odgovor AfD, koji je usledio ubrzo nakon sprovedene akcije. Iako je u načelu podržana policijska operacija, izostala je bilo kakva reakcija po pitanju bivše koleginice iz poslaničke klupe Malzak-Vinkeman. Sa druge strane u javnosti su se pojavile i spekulacije, koje zapravo preovladavaju i u redovima pomenute poslaničke grupe, a koje se kreću u pravcu da je sprovedena protivteroristička akcija nameštena od strane bezbednosnih službi. Naime, cilj pomenute akcije bilo je skretanje pažnje sa nedavno izvršenog ubistva jedne i ranjavanja druge učenice, koje je počinio muškarac rodom iz Eritreje.

Međutim, u vezi sa ovim navodima niko se nije zvanično oglašavao pa je fokus interesovanja javnosti i dalje ostao na hapšenju pripadnika ekstremno desničarske grupe. Novonastala situacija čini se da je posebno zabrinula nemačkog kancelara Olafa Šolaca, koji je zbog toga sazvao sednicu predsednika saveznih vlada i u svom kasnijem obraćanju skrenuo pažnju čitavoj javnosti na to da pogledaju kako izgleda „dobro utvrđena demokratija“. Kao potvrdu za ovu tezu navodi se i činjenica da je šest lica izvedeno pred državnog tužioca, odmah narednog dana nakon hapšenja. Ipak najznačajniji rezultat operacije svakako jeste hapšenje čelnih ljudi grupe predvođene Rojsom i nesuđenim ministarima, zbog čega je ova ekstremno desničarska grupa ostala bez jednog dela svog najvišeg rukovodstva, što potencijalno dovodi u pitanje njeno dalje funkcionisanje i aktivnosti.  

No, imajući u vidu da je u decembarskoj akciji slobode lišeno tek polovina pripadnika najužeg jezgra grupe, može se očekivati da će ostatak grupe nastaviti sa koordiniranjem i sprovođenjem svojih aktivnosti. Uz to, situaciju dodatno usložnjava i činjenica da tokom pretresa nije pronađeno nikakvo oružje, te se u javnosti postavlja pitanje da li postoji sprega između samih službi i pomenute grupe, koja je rezultirala sklanjanju i sakrivanju oružja pre same policijske akcije. Ovakav scenario nikako ne ide u prilog nemačkim bezbednosnim službama, jer bi to značilo da su pored problema koje imaju sa ekstremno desničarima, potencijalno ugrožene i stvaranjem određenih veza između njihovih pripadnika i pripadnika pomenutih grupa i organizacija.

Dakle, posmatrajući iz ugla unutrašnje politike, čini se da neslaganja na političkoj sceni i sve vidljivija polarizacija društva mogu ozbiljno narušiti trenutnu situaciju u ovoj evropskoj zemlji. Stoga ne treba da čudi što će se o nedavnoj protivterorističkoj akciji raspravljati i u okviru samog Bundestaga kroz institut poslaničkog pitanja uz napomenu da postoje inicijative da se pred poslanicima donjeg doma nemačkog parlamenta pojave i predstavnici nemačkog MAD. Takođe, u javnosti se sve češće govori i op potrebama izmena i dopuna Zakona o oružju ali i o predlogu da se pooštre provere poslaničkih kartica, budući da je bivša poslanica AfD kod sebe imala aktivnu karticu za pristup Bundestagu.

Uz sve to, prema najnovijim podacima broj pristalica ranije pomenutog pokreta „Građani Rajha” u odnosu na prošlu godinu skočio je za čak 9, 5%, pa se procenjuje da njegove ideje trenutno sledi oko 23.000 pristalica. Zbog toga se kao ključno pitanje nameće šta je posledica, a šta uzrok ovakvog trenda, odnosno da li će porast ekstremizma biti uzrok budućih kriza ili će već postojeće krize biti urzok budućeg rasta ekstremizma, koji mogu rezultirati i terorističkim napadima.