Dinamika odnosa između Kine, Indije i Pakistana već duže vreme nalazi se u senci drugih dešavanja, poput rata u Ukrajini ili širenja Kine i njenog uticaja u Južnom kineskom moru. Upravo su militarizacija kinesko-indijske granice i vojna saradnja Pekinga i Islamabada primeri događaja koji se nisu našli u fokusu svetskih medija, a značajno su uticali na odnos snaga u strateški važnim regijama Južne Azije i Indijskog okeana. Pored međusobnog trvenja i tenzija na kinesko-indijskoj granici koje traju više od 60 godina, pozicioniranje Pakistana kao vrlo bliskog partnera Kine može značajno uticati na osećaj nebezbednosti vlade u Delhiju, što posledično vodi daljoj militarizaciji ovog regiona. Trougao nuklearnih sila sa nerešenim pitanjima iz prošlosti i suprotstavljenim interesima u sadašnjosti usmerava ove države ka otopljavanju dugo zamrznutih sukoba, posebno na liniji kontakta Indije i Kine, kao i u spornoj regiji Kašmira, čija podela nije definitivna čak ni posle 75 godina. Na sve to, bezbednosnu situaciju u regionu dodatno komplikuje činjenica da se prema dostupnim informacijama u ove tri zemlje nalazi oko 675 nuklearnih bojevih glava i to - 350 u posedu Kine, 165 u posedu Pakistana i 160 u posedu Indije.
No, iako se Indija i Kina nisu našle u otvorenom sukobu još od 1962. godine, ni jedna ni druga država nisu zadovoljne trenutnom pozicijom svoje granice na Himalajima. Čini se da je posebno agresivan u tom pogledu zvanični Peking što potvrđuju i događaji iz maja 2020. godine kada je došlo do okršaja u kome je, prema podacima indijskih i kineskih vlasti, poginulo 20 vojnika Oružanih snaga Indije i 4 vojnika kineske Narodnooslobodilačke armije. Ovaj događaj pokazao je svetu ne samo snagu kineskih pretenzija na strateške pozicije u planinama na indijskoj severnoj granici, nego i način na koji će pokušati da ih postignu.
Naime, satelitski snimci pokazuju da ekstremni klimatski uslovi i neugodan teren Himalaja neće u velikoj meri omesti kineske namere u povećavanju vojnog prisustva u ovoj regiji. Ono što posebno podiže tenzije u odnosima dve države jeste proširenje putne infrastrukture i izgradnja baza u vidu lažnih sela sa kineske linije kontakta koji bi omogućili lakše raspoređivanje trupa duž granice, kao i njihovo bolje snabdevanje. Naročitu pretnju po svoju bezbednost Nju Delhi vidi u izgradnji baza u blizini Siliguri koridora, uskog prolaza pod kontrolom Indije koji povezuje njene severozapadne oblasti i glavnu teritorijalnu masu, a njegovo presecanje od strane Kine izolovalo bi više od 50 miliona građana Indije.
Ipak, ni vlasti u Delhiju ne posmatraju nemo agresivno nastupanje Pekinga duž linije kontakta. Procenjuje se da Indija već drugu godinu zaredom sa najmanje 50.000 vojnika stalno motri na aktivnosti sa druge strane granice. Iako nema resurse sa kojima raspolaže kineska vojska, čini se Delhi je odlučno rešio da se suprotstavi pretenzijama Kine izgradnjom vrlo skupog Zodži-la tunela u provinciji Ladak. Njegova izgradnja omogućla je indijskim oružanim snagama logističku podršku i snabdevanje tokom čitave godine, što do sada nije bio slučaj. Ipak, deluje da popravljanje logističkih kapaciteta na severnoj granici neće biti dovoljno da bi se zadržala ekspanzionistička politika Pekinga.
Da su toga svesni kako u generalštabu tako i u Modijevoj vladi, govori najava da će vazduhoplovne snage Indije do kraja 2022. godine dobiti pojačanje kako kroz nabavku 36 francuskih višenamenskih aviona Rafal, tako i kroz konstruisanje i proizvodnju domaćeg višenamenskog aviona pete generacije, projekta čiji je završetak planiran do kraja ove decenije. Nabavkom Rafala i proizvodnjom domaćeg vazduhoplova pete generacije, indijska avijacija učinila bi značajan skok u kvantitetu i kvalitetu vazduhoplova u odnosu na one sa kojima trenutno raspolaže. Pored unapređenja avijacije i indijska mornarica trebalo bi da prođe kroz složen proces modernizacije. Vlada u Delhiju već je objavila da program ide u pravcu povećavanja broja plovila sa trenutnih 130 na 170 (do 2027. godine), u šta treba uključiti i moderne fregate zajedničke rusko-indijske proizvodnje.
Osim inicijativa na polju podizanja vojnih kapaciteta svoje države, Nju Delhi pokušava i drugim sredstvima da pokaže svoj stav prema sve agresivnijoj kineskoj retorici i potezima Pekinga. Najvažnija inicijativa Indije na polju međunarodne saradnje je kooperacija kroz strateški dijalog QUAD u kome još učestvuju SAD, Australija i Japan. Ovime je Indija stupila u svojevrsan vid vojne saradnje sa velikim silama koje su vrlo zainteresovane za obuzdavanje prodora Kine izvan njenih priobalnih mora u strateški važne vode Indijskog okeana i Pacifika. Ono što jača poziciju Indije u ovom vidu saradnje jeste njen dominantan položaj u Indijskom okeanu, jer bez nje bi čitava ideja Indo-Pacifika kao integrisane zone vojne saradnje i bezbednosti bila potpuno narušena.
Pored svega navedenog, opravdani strah indijskih vlasti za bezbednost države ne pokazuju samo putevi i baze na njenoj granici sa Kinom, već i simbolički i ekonomski potezi koje Peking preduzima sa ciljem provociranja i potkopavanja sigurnosti vlade u Nju Delhiju. Sa jedne strane, kineske vlasti sprovode značajnu kampanju istorijskog revizionizma kinesko-indijskih sukoba, dok sa druge ekonomski osvajaju i politički podređuju najžešćeg protivnika Indije, Pakistan. Odličan primer političke provokacije uperene protiv Indije bio je upravo na otvaranju Zimskih olimpijskih igara kada je vlada u Delhiju odbila da pošalje svoje diplomate na otvaranje, jer je nosilac olimpijskog plamena bio Či Fabao, potpukovnik koji je predvodio kineske vojnike tokom okršaja u maju 2020. godine. Njegovo pojavljivanje na otvaranju, kao i popularizacija rata 1962, te čarki iz 2020. godine kroz memoare, otvaranje muzeja i snimanje filmova, očigledno idu u pravcu samoviktimizacije i stereotipizacije Indijaca što može dodatno podgrejati već postojeće tenzije.
Međutim, ono što može biti posebno zabrinjavajuće za Delhi jeste sve srdačnija saradnja Kine sa indijskim nuklearnim susedom i rivalom - Pakistanom. Ona se pre svega ogleda u vojnoj i ekonomskoj sferi, a najveća do sada kineska investicija koja se procenjuje na 63 milijarde američkih dolara, ima za cilj povezivanje Kine sa Arapskim morem, upravo putem pakistanskih luka u Karačiju i Gvadaru. Kao i u slučaju brojnih drugih država koje su pristale na nesrazmerno velike kineske projekte i Pakistanu ozbiljno preti dužničko ropstvo koji na kraju Islamabad može pretvoriti u produženu ruku Pekinga, sa ciljem daljeg ugrožavanja bezbednosti Indije.
Iako razvojni projekti nisu ni blizu završetka, pakistanska vlada već je ušla u probleme plaćanja dugova prema Pekingu. To je upravo bila i jedna od tema nedavne posete pakistanskog premijera Imrana Kana kineskom kolegi Si Đipingu početkom februara 2022. godine, a tokom koje je vlada Pakistana otvoreno podržala politiku jedne Kine i integracije Hong Konga, dok kineski lider nije dao isti nivo podrške za pakistanski stav prema Kašmiru. Pored spoljnopolitičke podrške koju dobija od Pakistana, Kina svojim infrastrukturnim projektima u ovoj azijskoj državi stiče i mogućnost olakšanog pristupa energentima sa Bliskog Istoka, bez opasnosti da joj linije snabdevanja budu presečene u tesnacima jugoistočne Azije i vodama Južnog kineskog mora, što je problem koji je decenijama stratezima u Pekingu zadavao dosta glavobolja. U slučaju daljeg približavanja dve zemlje, Kina bi mogla dobiti i pomorsku bazu vrlo blizu kako ključnih trgovinskih puteva, tako i indijskog kopna, što bi predstavljalo ogroman udarac za strategiju zadržavanja koju primenjuje ne samo Indija, već i njeni partneri iz QUAD.
Na kraju, važno je istaći da su i bez kineskog mešanja odnosi Nju Delhija i Islamabada vrlo loši. Stalni problem koji opterećuje odnose ove dve države jeste pitanje muslimanske manjine i provincije Kašmir zbog koje se nakon odlaska Britanaca 1947. godine vodilo više ratova. Međutim, otvorene oružane sukobe su u poslednjih dvadeset godina zamenili teroristički napadi na severu i zapadu Indije koji služe kao vid pritiska na vlasti u Delhiju. Pored želje da izvrše pritisak po pitanju Kašmira, izvršioci terorističkih akata žele svojim postupcima da skrenu pažnju javnosti i na sve gori položaj muslimanske manjine koja je ostala u Indiji nakon 1947. godine.
Pritisak na pripadnike islamske veroispovesti značajno je porastao nakon dolaska Narende Modija na mesto premijera 2014. godine i sprovođenja njegove politike „hinduizacije” koja se ogleda u nacionalističkoj ideologiji pod nazivom hindutva. Prema mnogima ona podrazumeva ozbiljnu diskriminaciju i marginalizaciju oko 200 miliona muslimana u Indiji kroz otežan pristup poslu, zdravstvenom sistemu, obrazovanju i verskim pravima. Pored problema getoizacije i stereotipizacije, građani muslimanske veroispovesti sve češće su izloženi i otvorenim napadima koji mogu dobiti oblik masovnog nasilja kao u slučaju napada na muslimansku zajednicu u Nju Delhiju 2020. godine kada su paljene džamije, prodavnice i kuće. Ovako brojna muslimanska manjina koja biva revoltirana guranjem na margine društva može biti vrlo lako instrumentalizovana u budućnosti kako od strane vlasti u Islamabadu, tako posredno i od Kine, a sve u cilju dalje destabilizacije Indije.
Zbog svega navedenog, jasno je zašto se intenzivirano povezivanje Kine i Pakistana posmatra kao pretnja po indijsku bezbednost. Ogromne količine novca koje zvanični Peking ulaže u infrastrukturu Pakistana pružaju mu tri važne prednosti: olakšan pristup Indijskom okeanu i trgovačkim putevima sa Bliskog istoka ekonomski dovodi Pakistan u podređen položaj i zarobljava državu koja igra vrlo važnu u politici Avganistana (jedne od potencijalnih meta budućih kineskih investicija) i na kraju, stiče važnog saveznika koji može držati Indiju na oprezu, dok se Kina bavi važnijim pitanjima na svom istoku, gde se nalaze bolje organizovani i jači oponenti, pre svega Japan i SAD.
Sa druge strane, Pakistan, po cenu vrlo verovatnog podređivanja kineskom uticaju, dobija značajne kredite za nužnu modernizaciju infrastrukture, a u bezbednosnoj sferi dobija podršku nuklearne sile koja je takođe oponent Nju Delhiju. Indija, kao država protiv koje su uperena druga dva aktera nuklearnog trougla, zbog svega navedenog, čini se da se nalazi u vrlo neugodnoj bezbednosnoj situaciji: pored stalnih provokacija na kinesko-indijskoj granici koja se proteže na više od 3 000 km, Indija sada mora voditi računa i o starom rivalu Pakistanu, iza koga stoji značajna novčana i vojna podrška Pekinga. Ako se na to dodaju i rastući problemi sa ogromnom muslimanskom manjinom, može se zaključiti da će Indija u budućnosti biti izložena značajnim bezbednosnim izazovima stvorenim unutrašnjim i spoljašnjim faktorima.
Idi nazad
