Nakon gotovo šest meseci od početka ruske agresije na Ukrajinu, čini se da nema naznaka skorijem okončanju najkrvavijeg oružanog sukoba u Evropi u 21. veku. U prilog tome govori i nova ruska ofanziva u Donbasu koja se polako zahuhtava, budući da su nakon zauzimanja Lisičanska i zaokruživanja kontrole nad Luganskom oblasti, ruske snage počele da pojačavaju borbene aktivnost i na prostoru Donjecke oblasti. Gotovo neprestana artiljerijska vatra, pomeranje linije fronta ka zapadu i kraj borbi na najutvrđenijim položajima ukrajinske vojske tako stvaraju novo okruženje, koje će umnogome diktirati dalje vođenje operacija kako jedne, tako i druge strane.
Ukrajinske snage se trenutno utvrđuju na liniji, u pravcu sever-jug, Seversk – Soledar – Bahmut, dok se iza ove prve linije odbrane pripremaju i položaji za odbranu Slavjanska, Kramatorska i Konstantinovke. Ipak, iako se nalaze na znatno kraćim linijama fronta nego što je to bilo pre nešto više od mesec dana, novi položaji imaju svoje nedostatke. Naime, utvrđenja kroz koja su se ruske snage probijale više meseci predstavljala su najbolje fortifikacije u ukrajnskoj odbrani koje su građene još od 2014. godine. Novi položaji, osim u okruženju Bahmuta, zaostaju u kvalitetu i kvantitetu u odnosu na one na istoku. Takođe, okruženje u kome se grade novi položaji manje su pogodni od onih koji su izgubljeni prethodnih meseci. Šume i urbane sredine, koje su favorizovale ukrajinsku taktiku udri i beži (hit-and-run), su mnogo manje zastupljene u ovom delu Ukrajine što može olakšati ruskim snagama pronalazak i gađanje protivničkih položaja.
Ipak, operativna pauza koju su napravili ruski stratezi po svemu sudeći se završava, o čemu svedoče probni napadi i pojačano dejstvo artiljerije na pojedinim pravcima. Za očekivati je da će ruske snage nastaviti sa sistematskim i metodičnim napadima na maloj širini fronta sa ciljem da unište protivničke utvrđene položaje, izazovu štetu u ljudstvu i nateraju protivnika na povlačenje bez preterane upotrebe svog ljudstva. Posmatrajući dejstva u poslednjih nekoliko dana jedan od gradova koji će se naći u fokusu ruske vatre jeste Bahmut, glavno utvrđenje Ukrajinaca i komunikacijski čvor u tom delu fronta, kome ruske trupe prilaze sa juga, jugoistoka i istoka gde nema većih urbanih sredina gde bi se mogle koncentrisati ukrajinske snage za odbranu i protivnapade. Između Bahmuta i Torecka, sledećeg ukrajinskog utvrđenja južno od Bahmuta, postoji skoro 30 km prostora u kome postoji vrlo malo zaklona od dejstva ruske artiljerije i avijacije što značajno otežava odbranu južnih prilaza ovom gradu. Prodor južno od Bahmuta bi značio formiranja klina između trupa koje brane severni front u Donbasu i trupa koje brane Toreck i Avdivku, glavna utvrđenja ukrajinske vojske u okolini Donjecka.
Druga pretnja po Bahmut dolazi sa severa gde su se ruske jedinice opasno približile Soledaru, jednom od tri središta ukrajinske odbrane. Grad poseduje industrijske pogone koji mogu usporiti napredovanje ruskih trupa, ali su oni znatno manjih dimenzija od onih koji su se nalazili u Severonjecku, Lisičansku i drugim gradovima. Pad ovog utvrđenja može izazvati brojne probleme ukrajinskim braniocima i dezintegraciju postojeće linije odbrane – Soledar može biti odlična odskočna daska za napade na Bahmut sa severa ili za napade na Seversk sa juga. Ruske jedinice bi time prišle sa krila drugim utvrđenim gradovima u ukrajinskoj liniji odbrane što bi moglo potencijalno voditi opkoljavanju ili stavljanju u vrlo nepovoljan položaj koji bi branioce naterao na povlačenje.
Da se Bahmut, kao centar ukrajinske odbrane u regionu, može naći u ozbiljnim problemima vrlo brzo pokazuje napredovanje ruskih trupa sa jugoistoka i istoka. Tome svedoče i informacije da je u Bahmutu došlo do prestanka snabdevanja strujom što znači da su borbe počele u naselju Vesela Dolina, gde se nalazi elektrana koja snabdeva grad električnom energijom, kilometar i po jugoistočno od predgrađa Bahmuta. Takođe, prema poslednjim podacima, pojedini izvori sugerišu da su ruske jedinice počele da prodiru u istočne delove grada, što, iako se ne može sa preciznošću ustanoviti, govori u prilog činjenici da su se borbe jako približile gradu. Ipak, za zauzimanje grada kao što je ovaj, potrebno je znatno više snaga i napadi koji bi dolazili iz više pravaca, nešto što ruske snage ne mogu izvesti dok ne zauzmu Soledar.
Dakle, čini se da je za Kijev situacija vrlo složena na ovom pravcu jer osim okoline Bahmuta, ostali položaji nisu najbolje utvrđeni, ruske trupe su već počele da se približavaju glavnim linijama odbrane, a sa njima i artiljerija koja danonoćno dejstvuje po ukrajinskim jedinicama i linijama snabdevanja. Koliko su trupe na prvoj liniji spremne da zadrže rusko napredovanje bliže Slavjansku i Kramatorsku ostaje da vidimo, ali je jasno da se od ove linije ne može očekivati da će izdržati onoliko dugo koliko su to činile trupe na obalama reke Severski Donjec.
Na samo 15 kilometara od centra Donjecka nalazi se jedno od najbolje utvrđenih položaja ukrajinske vojske na celom bojištu – Avdivka. Grad je predstavljen kao bastion – pored toga što se nalazi na uzvišenju što pruža prirodnu prednost braniocu, u okolini grada nalazi se mreža rovova, dobro kamufliranih utvrđenih tačaka i betonskih bunkera koji čine prvu liniju odbrane. U slučaju da se ruske trupe probiju kroz ovako složen sistem fortifikacije, usledila bi borba u urbanom okruženju koja se do sada pokazala kao dugotrajan i mučan proces za napadača. Poslednja prepreka koju bi ruske jedinice morale prevazići jeste ogromna koksara koja se nalazi na zapadnom obodu grada odakle se može usporavati njihovo dalje napredovanje.
Inače, ovaj grad pored defanzivnog, ima i ofanzivan značaj za ukrajinske oružane snage jer Avdivka služi kao istureni položaj za artiljerijske izviđače koji upravo iz grada navode vatru ukrajinske artiljerije po Donjecku i njegovoj okolini, što je posebno postalo aktuelno nakon serije vrlo uspešnih napada na ruska skladišta oružja u okolini prestonice Donjecke Narodne Republike. Da je Avdivka postala problem koji se više ne može ignorisati, po svemu sudeći prepoznali su i ruski stratezi. Upravo zbog glavobolje koju predstavlja, ovaj utvrđeni grad se već nekoliko dana nalazi pod neprestanom vatrom ruske artiljerije koja cilja prednje položaje ukrajinske vojske. Iako je bilo ranijih pokušaja da se Avdivki priđe sa severa, oni do sada nisu urodili plodom tako da ruskim jedinicama ostaje da nastave sa omekšavanjem utvrđenih položaja.
Nešto južnije od Avdivke, na do skora mirnom delu fronta, nalaze se sela Piski i Vodjane gde su ruske jedinice počele napade sa verovatnim ciljem prilaska Avdivci sa zapadne i jugozapadne strane čime bi se ugrozile linije snabdevanja grada. Ipak, da bi se postigao taj cilj, ruske jedinice će morati da se probijaju kroz nekoliko utvrđenih sela i prepreka u vidu malih veštačkih jezera i sve to dok se nalaze na otvorenom terenu koji pruža minimum zaklona od protivničke vatre. Pored napada koji su upereni ka slabljenju odbrane oko Avdivke, ruske snage napadaju sa manjim grupacijama zapadno od Donjecka, sa verovatnim ciljem testiranja otpora i odbrane ukrajinskih snaga u tom sektoru. No, kakav će dalji razvoj događaja i zamišljenih planova biti, zavisiće isključivo od borbenih prilika i situacije na terenu.
Daleko od rovova Donbasa, na drugoj obali Dnjepra, ukrajinske i ruske snage se bore na prostoru između gradova Nikolajeva i Hersona. Sudeći po dosadašnjem držanju ruskih jedinica prisutnih u ovom regionu, može se reći da Generalštab u Moskvi daje ovom delu ratišta sekundarni značaj, pre svega zbog fokusa na borbama na istoku, ali i zbog nemogućnosti okupljanja snaga dovoljnih za započinjanje prodora ka Nikolajevu ili Krivom Rogu. Ipak, ono što Rusija percipira kao manje važno bojište, ukrajinski stratezi, ali i zapadni analitičari, vide kao zlatnu priliku za Oružane snage Ukrajine da nanesu značajan poraz protivniku.
Naime, ruske jedinice koncentrisane u okolini Hersona snabdevaju se preko dva velika mosta na Dnjepru, jedan u samom Hersonu (Antonovski most), drugi na brani kod Nove Kahovke, 50 km istočno. Ovo stavlja mostove na vrh prioritetnih meta za ukrajinsku artiljeriju, a da stvari ne budu dobre za ruske trupe u regionu, Ukrajina u okolini Nikolajeva raspolaže visokopreciznim višecevnim bacačima koje su joj poklonile Sjedinjene Američke Države – HIMARS. Napadi na Antonovski most koji su izvedeni u prethodnih nekoliko dana upravo ukazuju na ranjivost ruskih linija snabdevanja i posledično ruskih trupa. Uprkos sposobnosti ruskih sistema PVO da obore rakete koje ispaljuje američki HIMARS, ukrajinske snage izvode napade kombinujući već postojeće, stare, višecevne bacače sa američkim, preopreterujući protivazdušnu odbranu. Posledica dosadašnjih napada jeste da je most zatvoren za saobraćaj, ali je daleko od uništenog ili stavljenog van upotrebe na duži vremenski period. Ipak, zatvaranje mosta je nateralo ruske jedinice da postave pontonske mostove kao alternativu što je ipak usporilo kratanje municije i drugih potrepština ka trupama koje štite prilaze Hersonu.
Još jedna prednost koju ukrajinske snage imaju u odnosu na ruske na ovom delu fronta jesu kraće linije snabdevanja. Dok se ruske linije protežu daleko na istok, ukrajinska vojska može brže dovući pojačanja i municiju, kao i tehniku koja dolazi sa zapada. Sve ovo stavlja ruske jedinice u na desnoj obali Dnjepra u poziciji da se nađu na udaru najbomnije ofanzive do sada preduzete od strane ukrajinskih snaga. Ipak, ukrajisnki planovi za napad imaju i vidne probleme. Činjenica da je Herson najbolja meta ukrajinske ofanzive jasna je i Moskvi. Ruska komanda, u slučaju obimnijeg napada, bi odmah uputila dodatne snage koje sada nisu neohodne tamo i koje bi samo opterećivale linije snabdevanja. Takođe, dosadašnja iskustva sa limitiranim napadima u okolini Hersona pokazala su da su ruske snage sposobne da brzo idenifikuju veće koncentracije ukrajinskih snaga, posebno oklopnih vozila, koje bi potom bile izložene artiljerijskoj vatri na otvorenom, bez zaklona, što je vodilo značajnim gubicima u ljudstvu i tehnici.
Međutim, složenost i rizici operacije koju Kijev ima nameru da izvede, kao i pritisak kabineta predsednika Zelenskog i javnosti da se operacija što pre sprovede, otežavaju posao načelniku Generalštava Ukrajine, Valeriju Zalužnom. Stalne najave ofanzive i stalno odlaganje iste za naredne mesece definitivno unose pometnju i narušavaju poverenje u sposobnost Ukrajine da izvede složenu i obimnu ofanzivnu operaciju. Iako je neizvesno da li je zauzimanje Hersona izvodljivo u ovom momentu, jasno je da bi ofanziva odvukla deo ruskih rezervi sa drugih frontova što bi se naravno negativno odrazilo na napredovanje ruskih snaga na drugim pravcima.
Ruske snage su spremne za nastavak operacija na istoku Ukrajine, u Donbasu, ali sa još neodređenim neposrednim vojnim ciljem. Ako bi ti ciljevi bili Bahmut i Avdivka, onda se definitivno mogu očekivati ogorčene borbe koje su već viđene u Mariupolju i Severodonjecku. Ukrajinske jedinice ispred njih se ukopavaju očekujući novu ciklus artiljerijskih i vazdušnih napada, nešto što je postalo obeležje dosadašnjeg načina ratovanja Oružanih snaga Rusije. Sa druge strane Dnjepra, ukrajinske snage se, po svemu sudeći, spremaju za napad na Herson koji bi mogao biti prekratnica za moral Ukrajinaca – pobeda bi pokazala da je vojska Ukrajine sposobna da pobedi veću koncentraciju ruskih snaga i da oslobodi veći grad, što Herson i jeste. Ipak, poraz bi mogao značiti ne samo gubitak utreniranog ljudstva i vojne tehnike, nečega što ukrajina ima sve manje i manje, već i nade da se ruske trupe mogu proterati, a ne samo usporiti u njihovom napredovanju.
Idi nazad
